بتن رنگی (بتن تزئینی) یکی از بی شمار مواردی است که در صنعت ساخت و ساز چند صباحی است به کار گرفته می شود و بسیار هم مورد اقبال عمومی واقع شده است. همان‌طور که می‌دانید بتن در دسته مصالحی قرار دارد که در انواع بناها مانند بزرگراه‌ها، فرودگاه‌ها، ساختمان‌ها، سدها استفاده می‌شود.
تاریخچه بتن رنگی
رنگ آمیزی بتن از اوایل دهه ۱۹۰۰ توسط شرکت‌هایی که سازه‌های پیش ساخته برای نمای ساختمان تولید می‌کردند آغاز شد. اما امروزه از آنها برای ایجاد تنوع در سطوح بزرگ سنگ فرش شده و یا پنهان کردن برخی عوارض محیطی، ایجاد محیط های زیباتر یا ایجاد طرح های منحصر به فرد استفاده می‌شود.
با توجه به پیشرفت تکنولوژی به راحتی می‌توانیم به ویژگی‌های انواع بتن‌ها و خواص میکروسکوپی آنها دسترسی داشته باشیم. در نوشتارهای قبلی به ساختار کلی بتن و نمونه هایی از آن پرداختیم. آنچه به بررسی آن می‌پردازیم خلاصه‌ای از نحوه رنگ‌آمیزی بتن، دلایل رنگ کردن و روش‌های مراقبت از آن خواهد بود. با ما همراه باشید.
بیشتر بدانید:
- بتن چیست و چگونه ساخته می شود؟
- تاریخچه قطعات پیش ساخته بتنی
- بتن هوادهی اتوکلاو شده چیست و چه مزایایی دارد؟
- بتن خودترمیم شونده چیست و چه کاربردی دارد؟
چگونه بتن را رنگ می کنند؟
برای رنگ کردن بتن از رنگدانه های مختلف طبیعی معدنی و یا مصنوعی استفاده می شود. رنگدانه‌ها به سه شکل مختلف پودر، مایع و دانه‌ای موجود هستند که هر کدام دارای مزایای خاص خود هستند.
رنگدانه‌های مایع با سرعت بالاتری در بتن مخلوط شده و رنگ یکنواخت تری ایجاد می کنند. اما در مورد رنگدانه‌های دانه ای باید به سایز و اندازه دانه‌های آن توجه کرد.
به طور کلی ماهیت و روش کارکرد همه آنها مشابه است و تنها مسائل اقتصادی و خواسته نهایی ما از بتن است که استفاده از هرکدام را توجیه می کند. برای ایجاد طرح‌های موجی شکل و یا ابر و بادی در داخل بتن، ملزم به استفاده از رنگدانه‌های مایع هستیم.
- رنگدانه‌ها عموما از ذرات اکسید آهن ساخته شده اند که ۱۰ برابر کوچکتر از ذرات سازنده سیمان هستند. بنابراین در هنگام مخلوط شدن با سیمان، ذرات کوچک رنگدانه اطراف ذرات بزرگ سیمان را احاطه کرده و موجب تغییر رنگ در ظاهر دانه های سیمان می شوند که نتیجه آن تولید یک بتن رنگی است.
- میزان استفاده از رنگدانه ها به حجم سیمان و غلظت رنگ نهایی مورد نظر ما بستگی دارد. بنابراین هرچه مخلوط سیمان بیشتر باشد به رنگدانه های بیشتری برای تولید رنگ نیاز است و با توجه به ماهیت خاکستری رنگ سیمان، نتیجه کار معمولا رنگ های مات و تیره هستند.
- در صورتی که رنگ های روشن در بتن مدنظر باشند، مجبور به استفاده از بتن سفید خواهیم بود. در این بتن بیشتر از سیمان سفید استفاده می‌شود که البته هزینه بیشتری نسبت به بتن‌های معمولی خاکستری رنگ دارد.
- در صورتی که بخواهیم بتن آماده و خشک شده را رنگ آمیزی کنیم باید از مواد شیمیایی اسیدی استفاده کنیم.
این مواد سطح بالایی بتن را تحت تاثیر می‌گذارند و طی واکنش‌های شیمیایی موجب تغییر رنگ سطح خارجی بتن می‌شوند. بدیهی است این روش رنگ آمیزی نیاز به نگهداری و تعمیرات دوره ای بیشتری دارد.
چرا بتن را رنگ می کنند؟
امروزه دلایل بیشماری برای استفاده از بتن های رنگی وجود دارد. بتن رنگی که بیشتر به منظور ایجاد زیبایی استفاده می‌شود گزینه‌ای بسیار خوب برای ایجاد طرح‌های جالب و نمایش‌های هنری ساخته شده از بتن است.
- رنگ آمیزی‌های متنوع بتن باعث می‌شود که بتن خاکستری رنگ دارای جلوه خاصی شود و از حالت کسل‌کننده خارج شود.
- می توان از بتن رنگی برای ایجاد کنتراست در مناطق پوشیده از بتن استفاده کرد و یکنواختی بتن های خاکستری معمولی را از بین برد و جلوه خاصی به آن بخشید. اگر یک پاسیو یا محوطه بتنی یا بزرگراه بتنی طولانی دارید می توانید با رنگ آمیزی تمام یا قسمتی از آن جذابیت بیشتری نسبت به بتن خاکستری ایجاد کنید.
- عموما مردم از بتن‌های رنگی به عنوان دورنمای طبیعی محیط استفاده می‌کنند و بتن را با چشم‌انداز اطراف تطبیق می‌دهند.
به عنوان مثال با رنگ آمیزی بتن به رنگ سبز آن را با رنگ سبز چمن محیط یکنواخت کرده و به نوعی موجب امتداد و تکثیر چمن در بتن های کناره آن می شوند. در مسیرهای سنگریزه ای بافت دار با ایجاد طرح های بتنی رنگی هم موجب حفظ بیشتر بتن شده و هم ظاهرا صنعتی بتن خاکستری را محدود می کنند. علاوه بر آن با تطبیق بین بتن و چشم انداز اطراف به نوعی باعث تکثیر طبیعت در بتن می‌شوند.
چگونه از بتن های رنگ شده باید مراقبت کرد؟
مدیران اجرایی باید به منظور جلوگیری از ترک خوردن سطح بتن از انجام مراحل صحیح و کامل آماده سازی بتن پایه (بتن خاکستری رنگ معمولی) اطمینان حاصل کنند. چراکه اگر پس از انجام کار بتن دچار ترک خوردگی شود، ظاهر کار خراب می شود و به هدف نهایی مورد نظر جامه عمل پوشانده نمی شود.
پس از اجرای کامل کار لازم است که به صورت دوره ای و بر اساس نیاز بتن با توجه به نوع کاربری آن و مکانی که در آن قرار گرفته است، تمیز نگه داشته شود. این کار علاوه بر حفظ زیبایی آن به ماندگاری رنگ بتن برای مدت طولانی نیز کمک می کند.
لازم به ذکر است معمولا رنگ نهایی بتن در بسیاری از موارد با آنچه خواسته کارفرماست دقیقا یکسان نخواهد بود. عوامل بسیار زیادی وجود دارند که بر رنگ نهایی بتن تاثیر می گذارند. این عوامل می توانند از اندازه رنگدانه ها گرفته تا نوع سیمان تغییر کنند.
همچنین عواملی مانند تراکم بتن، میزان آب بتن، شرایط آب و هوایی از قبیل رطوبت نسبی و رطوبت بستری که بتن بر روی آن قرار داده شده است، میزان آفتاب یا سایه و حتی شرایط وزش باد در منطقه بر روی رنگ نهایی بتن موثر هستند. بنابراین نمی توان انتظار داشت که بتن های رنگی در مکان های متفاوت دارای رنگ یکسانی باشند؛ چراکه شرایط محیطی یکسانی ندارند.
علاوه بر موارد فوق عوامل دیگری مانند:
- روش های اتمام کار از قبیل نوع ماله کشی نهایی برای یک دست کردن بتن و زمان بندی اتمام بتن‌ریزی
- رطوبت روی سطح بتن
- میزان تبخیر رطوبت اضافی سطحی بتن
نیز بر روی نمای نهایی و رنگ پایانی کار موثر هستند.
با این حال استفاده از سیلر و درزگیرهای اکریلیک بر پایه آب موجب می‌شوند رنگ نهایی بتن براق‌تر و طبیعی‌تر به نظر برسد و بتن خیلی تیره دیده نشود.
با توجه به تمام موارد عنوان شده نمی‌توان مطابقت رنگ نهایی بتن را با نمودارهای رنگ آزمایشگاهی تضمین کرد. زیرا تمام موارد گفته شده در بالا را نمی‌توان در محل بتن‌ریزی و آزمایشگاه به صورت یکسان لحاظ کرد.
نتیجه گیری
در مجموع بدیهی است رنگ آمیزی بتن به سرعت در بازار تجارت جدید به دو دلیل بسیار روشن رشد می‌کند:
- اول اینکه از لحاظ قیمتی هزینه آنچنان بالایی به متقاضیان این نوع بتن تحمیل نمی کند.
- دوم زمان لازم برای انجام پروژه را هم چندان افزایش نمی دهد.
بنابراین هم از نظر زمانی و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است.
منابع:
