همان طور که می دانید نگهداری از بتن یک روش پیشگیرانه است که در مورد تمامی آنچه که دور و بر خود می بینیم و از آنها بهره می بریم صادق است. سازه های بتنی نیاز به نگهداری و حتی تعمیرات دوره ای دارند. کارهایی که در این خصوص انجام می‌شود شامل بازرسی‌های دوره‌ای و بررسی عملکرد موردنظر و حفظ استانداردهای اولیه است.
در کل می توان گفت که تعمیر و نگهداری سازه های بتنی برای دستیابی به اهداف زیر انجام می شود:
- جلوگیری از خسارت های ناشی از عوامل طبیعی و حفظ آنها در ظاهر و شرایط کاری مناسب.
- ترمیم نقص در سازه رخ داده و در صورت لزوم تقویت آن.
چرا سازه های بتنی به نگهداری نیاز دارند؟
دلایلی که نگهداری، سرویس و دوام سازه را ضروری می کند شامل تغییرات جوی مانند باران و سیل، برف، ساییدگی، پارگی طبیعی و خرابی ساختاری در سازه است.
انواع نگهداری از سازه های بتنی
کار تعمیر و نگهداری سازه های بتنی به طور کلی به شرح زیر است:
نگهداری پیشگیرانه از بتن
نگهداری پیشگیرانه به تعمیر و نگهداری قبل از وقوع نقص یا آسیب در سازه، گفته می شود. این مورد شامل بازرسی کامل، برنامه ریزی برای نگهداری سازه و اجرای کار است که این روند به مشخصات، شرایط و کاربرد سازه بستگی مستقیم دارد.
تعمیر و نگهداری درمانی بتن آسیب دیده
این نوع تعمیر و نگهداری پس از ایجاد نقص یا آسیب در سازه وارد عمل می شود و شامل مراحل اساسی زیر است:
- پیدا کردن وخامت
- تعیین علل
- ارزیابی نیاز به سازه
- انتخاب و اجرای روش تعمیر
که در خصوص روش های تعمیر می توان گفت در حال حاضر متدهایی وجود دارند که با توجه به میزان وخامت و مکان ایجاد آن راهکار مناسب انتخاب شده و اجرا می گردد.
نگهداری روتین و معمول از بتن
نگهداری و تعمیر روتین شامل سرویس های دوره ای می شود که از سازه های بتنی به عمل می آید.
ماهیت این سرویس‌ها و همچنین فاصله زمانی آنها به مشخصات و مواد ساختار، هدف، شدت و شرایط استفاده از سازه بستگی دارد.
نگهداری روتین شامل سفیدکاری، ترمیم گچ کاری ها، تعویض اتصالات و غیره است.
نگهداری ویژه از سازه های بتنی
سازه های بتنی در برخی شرایط خاص و برای جلوگیری از ایجاد خسارت های سنگین، نیاز به نگهداری ویژه دارند. این نوع نگهداری می تواند برای تقویت و به روز رسانی ساختار سازه برای تامین شرایط جدید مورد نیاز یا افزایش قابلیت سرویس دهی آن انجام شود.
بنابراین بر اساس شرایط جدید ممکن است سازه نیاز به تجدید در موارد خاص و یا کلی داشته باشد.
علل خسارت به سازه های بتنی چیست؟
آب و تاثیر منفی آن بر سازه های بتنی
باران منبع مهمی از آب است. اگر این آب به خوبی هدایت نشود، به شدت بر ساختار سازه های بتنی تاثیر منفی می گذارد؛ به نوعی که هم باعث آسیب فیزیکی در آن شده و هم باعث خرابی های شیمیایی در بتن می شود.
آسیب های فیزیکی ناشی از آب به بتن شامل چه مواردی می شود؟
- حل شدن مواد معدنی موجود در بتن
- مواد موجود در بتن به طور مکرر در معرض انبساط و انقباض قرار می گیرند و در حالی که خشک می شوند، دچار ترک خوردگی می گردند.
- تغییر دما باعث انبساط و انقباض آب جذب شده توسط بتن می‌شود و ساختارهای ریز مواد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- همچنین فرسایش و سایش مواد از دیگر آسیب های فیزیکی قابل بیان در ساختارهای بتنی است.
آسیب های شیمیایی وارده به بتن ناشی از آب به چه صورت است؟
آب موجود در طبیعت حاوی مواد اسیدی و قلیایی و سایر ترکیبات است و به شکل محلول بر روی سازه های بتنی ظاهر می شود که به عنوان هوازدگی شیمیایی شناخته می شود.
باد چه نوع خسارتی را به سازه های بتنی وارد می کند؟
باد عاملی است که مواد ساینده را حمل کرده و به هوازدگی فیزیکی کمک می کند. عملکرد باد هنگام باران تشدید می شود و هنگامی که با سرعت بالا حرکت می کند، ممکن است حاوی گازهای اسیدی مانند بخارات CO2 باشد که احتمال دارد بر روی بتن تاثیر گذاشته و به ساختار درونی آن نفوذ کند.
دما چه تاثیری بر میزان خسارت وارد شده به بتن دارد؟
تغییرات فصلی و سالانه دما و همچنین اختلاف دما در دو قسمت داخلی و بیرونی سازه بتنی باعث انبساط و انقباض می‌شود. با تکرار این حرکات اننقباضی و انبساطی پیوند بین مواد و چسبندگی بین آنها از بین می رود. همین مسئله باعث ایجاد ترک ها و تبدیل و تقسیم شدن آنها به واحدهای کوچک تر شود.
همچنین اگر لایه خارجی در مقایسه با لایه های داخلی گرم تر شود، لایه برداری از پوسته اتفاق می افتد. تغییر دما همچنین ممکن است باعث تغییر در ساختار و ترکیب شیمیایی مواد موجود در بتن شود.
استراتژی تعمیر آسیب های وارده به بتن شامل چه مراحلی است؟
ترمیم جنبه فنی توانبخشی است و اشاره به اصلاح ساختاری دارد که به طور جزئی یا کلی دچار آسیب شده است.
تعمیر سازه بتنی طی مراحل زیر انجام می شود:
۱- حذف بتن آسیب دیده
قبل از اجرای هرگونه تعمیر، یک نیاز اساسی و معمول این است که بتن خراب یا آسیب دیده برداشته شود. از بین بردن بتن معیوب می تواند با استفاده از ابزار و وسایلی انجام شود که نوع ابزار مورد نیاز به میزان خسارت بتن بستگی دارد.
به طور معمول برای از بین بردن بتن می توان از ابزارهای دستی استفاده کرد. اما زمانی که به دلیل حجم زیاد فضای آسیب دیده امکان استفاده از ابزارهای دستی غیر عملی است، می توان از ابزارهای مکانیکی استفاده کرد. در این حالت باید مراقب بود که به قسمت های سالم بتن آسیب وارد نشود.
برای ترک ها و سایر نقص های باریک، یک اره ی دندانه ای با لبه های تیز و سایز مناسب می تواند کمک کننده باشد.
۲- پیش درمان سطوح و آرماتورها
در این مرحله تمامی مواد نامناسب از محل باید حذف شوند. سپس یک زیر برش با لبه‌های صاف و یک دست روی محل انجام می‌گیرد و ترک‌ها را از سطح برمی‌دارند. کلیه ذرات سست و روغنی و کثیفی های موجود در محل را باید اندکی قبل از ترمیم تمیز کرد. این نظافت را می توان با دمیدن هوای فشرده، آب، اسید، برس سیمی و یا جاروها انجام داد. در نهایت یک سطح خشن اما یکنواخت برای ترمیم آماده می شود.
۳- کاربرد مواد تعمیراتی برای ریزسازی کار
پس از آماده شدن سطح بتن، باید یک لایه پوششی روی آن قرار داد. این لایه می تواند دوغاب سیمان، ملات ماسه سیمان، اپوکسی، ملات اپوکسی، مواد رزین و غیره باشد.
این لایه به عنوان یک عامل اتصال بین بتن قدیمی و بتن جدید عمل خواهد کرد.
۴- روش های تعمیر در سازه های بتنی
ترمیم ساختار ترک خورده یا آسیب دیده تحت دو روش مشخص، یعنی روش‌های معمولی یا ویژه مورد بحث قرار می‌گیرد.
در روش های ویژه با استفاده از جدیدترین تکنیک ها و مواد جدیدتر مانند پلیمرها، رزین های اپوکسی و غیره ساختار بتن آسیب دیده را تعمیر می کنند.
انتخاب روش ترمیم ممکن است برای تحقق یک یا چند هدف زیر انتخاب شود:
- برای افزایش قدرت یا بازیابی ظرفیت حمل بار بتن
- برای بازیابی یا افزایش سختی بتن
- برای بهبود عملکرد بتن
- برای تأمین آب موجود در بتن
- برای بهبود ظاهر سطوح بتنی
- برای بهبود دوام بتن
- برای جلوگیری از دسترسی مواد خورنده به آرماتورها در بتن
منن.ن از مقاله تون عالی